چراغ و نور و نوروز
خوب از قدیم گفتهاند پرسیدن عیب نیست!
در جواب سوالی که من در نوشته قبلی آوردم، فتانه خانم، نویسنده وبلاگ قاصدک یادداشتی برای من فرستادند که آن را در زیر میآورم.
عنوانی که ایشان برای نوشته خود انتخاب کرده بودند همان است که در شروع این نوشته آوردم.
« چراغ و نور و نوروز»
ایران باستان چه در آیین میترایی و چه در آیین زرتشت و چه در فرهنگ مردم کوچه و بازار تا به امروز هر آن چه نشانی از نور دارد نمادی برای روشنی آینده, برکت و خوش بختی و سپید بختی است.
چنان است که بر سر سفره ی هفت سین هم آینه و کاسه ی آب و شمع می گذارند.
چونان که بر سر سفره ی عقد. نور در ایران نشانه ی روشنی ست. چراغ یا شمع روشن بر سر سفره ی هفت سین روشنی چراغ خانه است از سالی که کهنه می شود تا سالی که آغاز می شود.
چراغ یا شمع را خاموش نمی کنند تا خود خاموش شود. یعنی که روشنی در خانه بماند از سال کهنه تا سال نو...در میان زرتشتیان و هم چنین پارسیان هند مرسوم است که به گورستان رفته و بر سر گور درگذشتگان مراسمی دینی انجام میدهند ، این مراسم تازه و جدید است چون در روزگار گذشته که مردگان را به خاک میسپردند لاجرم گورستانی نیز وجود نداشته و به همین جهت این مراسم در خانه انجام میگرفت و در ایام روزه فروردگان خانه را می روفتند و همه جا را تمیز و آراسته کرده و گل و گیاه و نقل و نبات و آتش و چراغ روشن در سفره می نهادند ، همین آیین است که امروزه در آغاز تحویل سال به شکلی دیگر در سفره هفت سین باقی مانده است.
چراغ درپندارها و باورهای مردم کوچه و بازار ایران فراوان دیده می شود.چنان که می گویند چراغ خانه ی کسی خاموش شد یعنی که اهل خانه به ماتمی نشستند. یا می گویند برکت با آن کس است که چراغ اول را روشن کند یا تعبیر سرچراغی که در بازار و کسب و کار فراوان شنیده می شود. آن چه ذکر شد از روی حافظه گفتم اما در باب آیین نوروز این را هم یافتم.
شاید برایتان جالب باشد.
نیاز به تولدی دوباره ، پاک شدن از آلودگیها و اشتباهات گذشته و شروع یک زندگی نو در وجود آیین زرتشت و ایران ِ باستان بصورت اعتقاد به یک نقطه عطف خاص یعنی آفرینش متمرکز شده است.
طبیعت پس از گذران دوره ای سرد و بی محصول، با آغاز بهار زنده شده و درواقع آفریده میشود....
ماه فروردین را ماه فَروَهَرها یا فَروَشیها مینامند. و آن عید درگذشتگان است. درین ماه بدلیل رستاخیز (نو شدن دنیا) پردهی میان زندگان و مردگان به کناری رفته و ارواحِ نیک
درگذشتگان به ملاقات زندگان میشتابند. رسم معروف قاشقزنی نیز از همین باور سرچشمه میگیرد. ارواحِ نیک بصورت افرادی که رویشان پوشیده است به پشت در خانههای زندهها آمده و زندهها نیز به آنان به رسم یادبود و برکت هدیهای میدهند. و نیز تمیز کردن خانهها و روشن کردن چراغها و شمعها در زمان تحویل سال برای رضایت
خاطر و هدایتِ فرورهاست. در روز ابتدای فروردین، که بنام پاک و برکت دهنده ی اهورامزدا(خدای پاک) مزین شده است ، خورشید وارد برج حمل شده و جهان از نو آفریده میشود.
ایرانیان قدیم برای استقبال از سبزی بهاران ، 25 روز مانده به فروردین بر ۱۲
ستون خشتی یا سنگی سبزه میکاشتند.
(12 ستون، اشاره به اعتقاد کهن قرار گرفتن جهان بر روی 12 ستون)
ششمین روزِ فروردین که بنا به نظرات بسیاری محققان و موبدان زرتشتی،سالروز تولد زرتشت اسپنتمان است ، به نوروزِ بزرگ معروف است. آورده اند که در بامداد آن روز به کوه بوشنج شخص خاموشی که دسته ای از گیاهان خوشبو در دست دارد ساعتی نمایان است، سپس پنهان میشود و تا سال دیگر در همین هنگام نمایان نمیگردد. و نیز در این روز مردم به یکدیگر آب می پاشند و دلیل آن همان خود شستن و پاکیزگی است.
پارسیان در تمامی روزهای فروردین خانههای خود را چراغانی کرده و چوبهای خوشبو میسوزانند و شمعها را روشن نگاه میدارند....
و هزاران فلسفه, نماد و آیین گوناگون که در گوشه و کنارِ ایران پراکنده است ...
پس از این همه نوروزتان پیروز, بهارانتان
خجسته و روزگارتان خوش باد.